Algemene informatie over prostaatkanker
De prostaat
De prostaat is een klier ter grootte van een kastanje. Deze klier ligt rondom de plasbuis onder de blaas.
De prostaat bestaat uit klierbuisjes die worden omgeven door spierweefsel en bindweefsel. Deze buisjes produceren een vloeistof: het prostaatvocht. Tijdens een zaadlozing komt het prostaatvocht naar buiten samen met het zaad (sperma). Het vocht houdt de zaadcellen in leven tijdens hun tocht naar de eicel.
Hormonen die in de zaadballen en bijnieren worden aangemaakt, regelen de groei van de prostaat en de vorming van het prostaatvocht.
Vlak naast de prostaat lopen zenuwen die naar de penis lopen. Deze zenuwen zijn belangrijk voor het optreden van erecties.
De klachten
Een kwaadaardige prostaattumor groeit over het algemeen langzaam. Prostaatkanker geeft in het begin meestal geen klachten. Soms wordt de ziekte pas opgemerkt doordat uitzaaiingen elders in het lichaam klachten veroorzaken. Zo kunnen rugklachten optreden als gevolg van uitzaaiingen in de wervels.
Bij sommige mannen komt de ziekte aan het licht als zij met plasklachten bij hun huisarts komen. Voorbeelden van klachten zijn:
- vaker moeten plassen
- moeite met plassen
- pijn en een branderig gevoel bij het plassen
- nadruppelen en/of een zwakke straal
- troebele of bloederige urine.
Deze klachten komen bij mannen op oudere leeftijd regelmatig voor. Meestal is dit het gevolg van een goedaardige vergroting van de prostaat. Toch zijn plasklachten voor de huisarts vaak wel een aanleiding om na te gaan of er wellicht sprake is van prostaatkanker.Als u last heeft van bovenstaande klachten, is het verstandig om naar de huisarts te gaan.
Prostaatkanker
We spreken van prostaatkanker als de prostaat kwaadaardige cellen bevat. Als het gezwel zich tot de prostaat zelf beperkt, heeft u geen of weinig klachten. Als het gezwel zich heeft uitgezaaid naar andere organen, dan kunt u wél klachten hebben. Bijvoorbeeld pijn in de botten of de rug, afhankelijk van de plek waar de uitzaaiing zich bevindt. Prostaatkanker groeit onder invloed van het mannelijke hormoon, testosteron.
Diagnose prostaatkanker
Om de diagnose prostaatkanker te kunnen stellen moeten stukjes weefsel (punctie/biopten) uit de prostaat worden onderzocht. Dit onderzoek wordt gedaan door een patholoog.
De patholoog beoordeelt niet alleen de aan- of afwezigheid van prostaatkanker, maar kijkt ook naar de agressiviteit van de eventueel aanwezige tumor. De patholoog beoordeelt deze agressiviteit door te kijken naar de twee meest voorkomende tumorveldjes in het stukje weefsel.
De agressiviteit van het tumorweefsel wordt uitgedrukt in een getal van 1 tot en met 5. Meestal worden de uitkomsten van twee onderzochte veldjes bij elkaar opgeteld, met een maximumscore van 10. Deze indeling wordt ook wel de Gleason-score genoemd.
Als uit dit onderzoek blijkt dat er sprake is van prostaatkanker, is verder onderzoek nodig. Dan worden de lymfeklieren onderzocht en worden enkele foto’s gemaakt. Deze onderzoeken zijn nodig om te beoordelen hoe groot de tumor is en of er uitzaaiingen zijn.
Veel voorkomende kankersoort
Prostaatkanker is na longkanker de meest voorkomende kankersoort bij Nederlandse mannen. In Nederland worden jaarlijks 8000 mannen met de diagnose 'Prostaatkanker' geconfronteerd. In het algemeen wordt de ziekte vastgesteld op latere leeftijd, veelal boven de 60 jaar, maar komt wel steeds vaker voor vanaf een leeftijd van 40 jaar.
Prognose
Op oudere leeftijd is prostaatkanker meestal niet erg agressief of direct levensbedreigend. Uit onderzoek blijkt dat bij jongere mannen vaker agressievere, snelgroeiende prostaattumoren voorkomen.
Er zijn veel behandelmogelijkheden van een prostaattumor die niet is uitgezaaid en die niet door het kapsel van de prostaat is gebroken. Wanneer de tumor wel buiten het kapsel is gegroeid of is uitgezaaid, is de behandeling gericht op het stopzetten, vertragen van de ziekte of het verlichten van de klachten.
Erfelijkheid
De oorzaak van prostaatkanker is nog niet bekend. Bij ongeveer vijf tot tien procent van alle mannen met prostaatkanker is er sprake van erfelijkheid. De uroloog zal vragen of prostaatkanker in uw familie voorkomt.
Als u wilt weten of u mogelijk erfelijk belast bent of een verhoogd risico heeft omdat meerdere familieleden prostaatkanker hebben of hebben gehad, dan kan dat alleen uit familieonderzoek blijken.
Een familieonderzoek kunt u laten uitvoeren door de afdeling Genetica van het UMCG. U heeft dan een verwijsbrief van uw huisarts of specialist nodig.