Richtlijn voor diagnosticeren, monitoren en behandelen van een zwangerschap gecompliceerd door foetale groeirestrictie

Definitie:

Een echoscopisch geschat foetaal gewicht onder de 10e percentiel bij een zekere zwangerschapsduur óf een echoscopische buikomvang (AC) onder de p5 óf een afbuigende groei van de AC en/of EFW van minimaal 20 percentielen met een meetinterval van minimaal 2 weken.

Alertheid is geboden wanneer de uterus bij het uitwendig onderzoek een kleinere uitzetting heeft dan verwacht bij de zwangerschapsduur.
 

Bij verminderde foetale groei zijn de perinatale morbiditeit en mortaliteit verhoogd. Mogelijkheden om de diagnose te stellen en de ernst hiervan in te schatten zijn beperkt. Therapie ontbreekt en de enige interventie is het tijdig geboren laten worden van het kind.

Risicofactoren

• Eerdere graviditeit met groeibeperking;

• Maternale ziekte (chronische hypertensie, chronische nieraandoeningen, systeemziekten, chronische restrictieve longaandoeningen, cardiale aandoeningen);

• Roken, drugs, alcohol;

• Medicatie; (bijvoorbeeld: corticosteroïden, anti-epileptica, immunosuppressiva, chemotherapie of anti-hypertensiva);

• Lage socio-economische status;

• Ondervoeding; BMI <18

• Adipositas

• Stress;

• Tienerzwangerschap (Zeer jonge vrouwen met een leeftijd <14 jaar hebben een verhoogde kans op vroeggeboorte(21.3%) en foetale groeibeperking (12.6%);

• Een oudere maternale leeftijd (De oudere zwangere is een vrouw die haar kind krijgt op een leeftijd van 35 jaar of ouder);

• Leven op grote hoogte (Leven op grote hoogte vermindert het geboortegewicht met circa 100 gram/1000 meter toename in hoogte);

• < 6 maanden tussen zwangerschappen;

• Congenitale en genetische afwijkingen;

• Congenitale infectie (Congenitale infectie met toxoplasma gondii, cytomegalie, rubella, herpes, parvo B19 en coxsackie virus zijn beschreven in relatie met foetale groeibeperking);

• Meerlingzwangerschap.

Eerste lijn:

• De termijn vaststellen op basis van een termijn echo;

• De zwangeren goed selecteren op het bestaan van risicofactoren bij het begin van de zwangerschap;

• Advies: stoppen met roken (De V-MIS, Minimale Interventiestrategie Stoppen met roken voor de Verloskundigenpraktijk, is een effectief stappenplan om zwangere vrouwen te motiveren en te begeleiden bij het stoppen met roken);

• RR en kindsbewegingen  goed in de gaten houden;

• Bij een uitzetting van de uterus die 2-4 weken achterloopt op de termijn of bij een echoscopisch geschat gewicht beneden de p10 of een AC beneden de p10 verwijzen naar de 2e lijn;

• Bij een kind i.a  met p < 2.3 verwijzen naar de 2e lijn.

• Bij een afbuigende groei van de AC en/of EFW van minimaal 20 percentielen met een meetinterval van minimaal 2 weken.

Bij zwangeren met een van de risicofactoren zou je kunnen overwegen om echo biometrie toe te passen vanaf +/- 28wk.

Als je gaat meten dan ten minste met een interval van twee weken. Meten met intervallen van minder dan twee weken is weinig effectief.

Geconcludeerd kan worden dat 1-2 maal uitgevoerd routinematig echo-onderzoek na 24 weken de perinatale uitkomst niet verbetert, maar wel een toename van interventies kan veroorzaken.

In een hoog-risico populatie is driewekelijks echo biometrie effectiever om de diagnose foetale groeibeperking te stellen dan palpatie, echter met toename van interventies en zonder aantoonbare verbetering van neonatale uitkomst.

Opmerking:
Als het bij een verwijzing in verband met foetale groeirestrictie noodzakelijk is (bij ernstige zorgen over de groei) dat de patiënte binnen korte tijd (< 2 dagen) gezien moet worden in de 2e lijn is het goed om naast het versturen van het zorgdomein ook telefonisch contact op te nemen met de klinisch verloskundige.

Geconcludeerd kan worden dat uitwendige palpatie matig effectief is voor de opsporing van foetale groeibeperking en dat eenmalige echo biometrie bij op verdenking van foetale groeibeperking verwezen vrouwen de testkarakteristieken niet verbetert. Geadviseerd wordt bij verwijzing wegens foetale groeibeperking alleen terug te verwijzen indien bij herhaald onderzoek de foetale groei normaal lijkt en Doppler onderzoek van de arteria umbilicalis normaal is.

Zie protocol UMCG: https://protocollen.umcg.nl/#/documents/802b24d5-b523-471b-b0af-5fd0f7aa7c67